İMSAD tarafından her ay hazırlanan Aylık Dal Raporu’nun ekim sonuçları açıklandı. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan 2025 yılı bütçe teklifi de ele alındığı raporda gelecek yıl bütçesinde gelirlerin artırılması ve kamu tasarrufları yoluyla açığın azaltılmasının temel amaç olduğu belirtildi. İMSAD raporunda ana maksat doğrultusunda hazırlanan bütçe teklifinde, zelzele bölgesi yatırımları ile kentsel dönüşüm faaliyetleri için kıymetli kaynak ayrıldığına da işaret edildi. Ayrıyeten, 2025 yılı bütçesinin yatırımları ve inşaat bölümünü destekleyecek nitelikte olduğu vurgulandı.
2025’te afetlere karşı 584 milyar lira ödenek ayrıldı
Rapora nazaran, 2025 yılı bütçesinde zelzele bölgesinin güzelleştirilmesi ve afetlere karşı dirençliliğin artırılması için 584 milyar TL fiyatında ödenek öngörüldü. Önümüzdeki yıl Afetlere Dirençli Kentler Projesi kapsamında kentsel dönüşüm için ayrılan kaynak fiyatı 120 milyar TL olurken bu fiyatın GSYH’ye oranı ise yüzde 0,9 olarak belirtildi.
Raporda, 2025 yılı kamu yatırımlarında dört alanın öne çıktığına vurgu yapılarak bunların, sarsıntı yaralarının bir an evvel sarılması ve toplumsal konut üretimi, muhakkak basamağa gelmiş olan sulama yatırımlarının süratle tamamlanması, endüstrinin lojistik maliyetlerini azaltmak için iltisak sınırları üretimlerinin hızlandırılması ve başlamış olan OSB ve küçük sanayi siteleri üretimlerinin süratle tamamlanması olduğu belirtildi.
2025 yılı hükümet bütçe teklifi, kamunun birçok alanda vereceği dayanakları, yapacağı harcamaları ve istisnaları yansıtmakta olduğu belirtilen raporda, bu noktada, 2025 yılında kamunun sabit sermaye yatırım harcamalarının 1,1 trilyon TL olacağına yer verildi.
Öte yandan, kamu alanında 2025 yılında yeni bir projenin başlamayacağına, geçen yıllarda başlayan projelerin ve devam eden yatırımların süreceği tabir edildi.
Raporda, 2025 yılında mahallî idarelere bütçeden 1,34 trilyon TL kaynak aktarılacağı belirtildi. Bu kapsamda, mahallî idarelere aktarılan kaynaklarda kıymetli bir artış görüleceğine ve böylelikle lokal idarelerin 2025 yılı altyapı yatırımlarının artacağına da işaret edildi.
Deprem bölgesi alt ve üst yapı yatırımlarının inşaat kesiminin büyümesine 2 puan katkı sağlaması bekleniyor
Uygulanan iktisat siyasetlerinin mümkün tesirleri ve 2025 yılı bütçesinin birlikte kıymetlendirilmesi sonucunda, inşaat dalının 2025 yılında yüzde 4-5 ortasında bir büyüme gösterebileceği öngörülen raporda, zelzele bölgesi alt ve üst yapı yatırımlarının inşaat bölümünün büyümesine 2 puan katkı sağlayacağı beklentisine de vurgu yapıldı.
Raporda, kentsel dönüşüm faaliyetlerinin de 1,5-2,0 puan katkı vereceği belirtilerek, sınırlanan öteki kamu yatırımlarının katkısının ise 0,5 puan olacağı tabir edildi.
Özellikle yılın ikinci yarısında hareketlenmesi beklenen özel dal faaliyetlerinin de inşaat kesimine 0,5-1,0 puan katkı vereceği aktarılan raporda, inşaat gereci sanayi üretiminin yüzde 2,7 azaldığı belirtildi.
Üretimdeki gerileme üçüncü çeyrekte de sürdü
Bu ortada raporda yer verilen bilgilere nazaran, inşaat materyali sanayi üretimi bu yılın ağustos ayında 2023 yılı ağustos ayına nazaran yüzde 2,7 daraldı. Yılın birinci çeyrek periyodunda üretim geçen yılın birinci çeyrek devrine nazaran yüzde 10,9 yükseldi. İkinci çeyrekte ise yüzde 3,9 azaldı. Üretimdeki gerileme üçüncü çeyrekte de sürdü. Temmuz ayından sonra ağustos ayında da düşüş yaşandı.
2024 yılının ağustos ayında, alt kesimlerin birçoğunda üretimin azalma kaydettiği raporda belirtildi. 2024 yılı ocak-ağustos devrinde 8 alt dalda üretim geçen yılın tıpkı devrine nazaran artarken, 14 alt dalda ise azaldı.
Rapora nazaran, kimi alt bölümlerde yüksek üretim artışları oldu. Birinci sekiz ayda inşaat camları üretimi yüzde 15,5 ve demir çelik inşaat eserleri üretimi yüzde 14,1 arttı. Hazır beton üretimi yüzde 13,1 ve çimento üretimi yüzde 8,3, demir çelik çubuk ve profil üretimi yüzde 7,8 artış gösterdi.
Öte yandan, 2024 yılının sekiz ayında kimi alt bölümlerde de üretimde yüksek oranda düşüş yaşandı. Seramik eserlerinde yüksek oranda üretim düşüşü yeni yılda da sürdü. Birinci 8 ayda seramik kaplama materyalleri üretimi yüzde 23,5 ve seramik sıhhat gereçleri üretimi yüzde 26,4 azaldı. Metal yapı ve yapı modülleri üretimi yüzde 21,6, demir çelik radyatör üretimi yüzde 23,6 ve birleştirilmiş parke ve yer döşemeleri üretimi de yüzde 18,9 azaldı.
Raporda, 2023 yılında alt dallarda farklı üretim eğilimlerinin ortaya çıktığı ve 2024 yılının 8 ayında da misal eğilimin devam ettiği belirtildi.