İYİ Parti Kalkınma Siyasetleri Lideri Prof. Dr. Ümit Özlale, seçime kadar bütün şirketlerin kamu kaynaklarıyla yüzdürüleceği, paranın adeta su üzere akıtılacağı bir devir olacağını belirterek “Normal kurallarda yüzdürülmemesi gereken şirketlerin kamu kaynakları kullanılarak kurtarılmasının ve seçime kadar yüzdürülmesinin maliyeti seçim sonrası görülecek” dedi.
Türkiye’de 5-17 yaşındaki her üç çocuktan birinin yani yaklaşık 7.4 milyon çocuğun fakir olduğunu, son 16-17 yıldır bu topraklarda doğan çocukların daima yoksulluğa mahkûm edildiğini vurgulayan Prof. Dr. Ümit Özlale ile iktisattaki son gelişmeleri konuştuk.
– Seçim devrine girdik. Bu ortamda seçimin faturası ne olur, fatura kime kalır?
Yaklaşık 1 ay öne açıklanan Orta Vadeli Program’da devasa bir bütçe açığı öngörülüyor. Bu bütçe açığının Türkiye’nin orta-uzun vadeli sorunlarını çözmek için değil, seçim kazanmak için kullanılacağının belirtilerini görmeye başladık. Bunun faturası vergisini vaktinde veren bu ülkenin vatandaşlarının ve şirketlerin üzerine kalacak.
– Kış periyodu geliyor. Güç artırımları, maliyet artışları, yüksek enflasyonu düşününce yurttaşı ve şirketleri nasıl günler bekliyor?
Yüksek enflasyon bir ülkeyi yoksullaştırır, gelir dağılımını olumsuz tesirler ve yatırımların ertelenmesine yol açar. Bu açıdan yüksek enflasyon bilhassa besin ve barınma maliyeti üzerinden dar ve sabit gelirli vatandaşı daha fazla tesirler. Bunun sonucunda alım gücü düşer, yoksulluk artar ve toplumsal huzur zedelenir.
Yüksek enflasyon şirketlerin yatırım kararlarını olumsuz etkilediği için orta-uzun vadeli büyümeyi de aşağı çeker. Enflasyonun sebep olduğu bütün bu tahribatlar açıkken iktidar partisinin devamlı enflasyonu düşüreceği tarihi ertelemesi, enflasyonla çaba etmek istemediğini gösterir. Enflasyonun nasıl düşeceği belliyken iktidar partisi enflasyonu düşürmek için katlanması gereken maliyetten seçim öncesi kaçıyor. Bu da orta-uzun devirde Türkiye iktisadına daha çok ziyan veriyor. Ya da iktidarın insan kaynağını büsbütün kaybetmiş iktisat bürokrasinin enflasyonla nasıl gayret edeceğine dair bir fikri yok.
Türkiye’nin iki büyük güç sorunu var. Birincisi yüksek faturalar, ikincisi güç arzının sürekliliği. Gerçek bir para siyasetiyle Türk Lirası’nın prestijini kazandıracak, yerinde teşvik siyasetleriyle da güç verimliliğini artıracak siyasetlerle güç maliyetleri azalabilir.
Seçime kadar bütün şirketlerin kamu kaynaklarıyla yüzdürüleceği, paranın adeta su üzere akıtılacağı bir devir bekliyorum. Olağan koşullarda yüzdürülmemesi gereken şirketlerin kamu kaynakları kullanılarak kurtarılmasının ve seçime kadar yüzdürülmesinin maliyeti seçim sonrası görülecek.
7.4 MİLYON ÇOCUK YOKSUL
– Şu anda Türkiye iktisadının en can yakan meseleleri nelerdir? İktisattaki yıkımı biraz sayılarla anlatır mısınız?
En can yakan sorun yoksulluk lakin en çok da çocuk yoksulluğu. Türkiye’de 5-17 yaşındaki her üç çocuktan bir tanesi yani yaklaşık 7.4 milyon çocuk fakir. En az 16-17 yıldır bu topraklarda doğan çocukları daima yoksulluğa mahkûm etmişiz. AKP hükümetinin çocuklara yoksulluğu öğretmeye çalışması yüzünden Türkiye’de 720 bin çocuk emekçi var. Türkiye’nin ILO’ya sunduğu 1999 tarihli bir raporda bu sayı 510 bin. Bu sayıya sığınmacıların, kaçak göçmenlerin personel çocuklarını eklediğinizde çok daha müthiş tablolarla karşılaşacağımız kesin.
– İktisat çok sıkıntı bir periyottan geçiyor, her gün yeni tedbirler açıklanıyor. Bunlar problemleri çözmeye ne derece tesir ediyor?
Açıklanan tedbir paketleri benim “fondöten ekonomi” diye tabir ettiğim orta-uzun devirde olumlu tesiri olmayan, yalnızca makyaj tesiri olan tedbirler. Üstelik Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) Sistemi üzere uygulamaların yüksek maliyetlerini şimdi görmedik bile. Bu idare sisteminde geldiğimiz nokta, AKP kurmaylarının, bakanların icracı kurumların yetkili bireyleri yahut milletin vekilleri olmak yerine tavsiye veren buyruk erleri haline gelmesi.
UZUN NEFESLİ PROGRAM ŞART
– Seçimden sonra Türkiye kendi kaynaklarıyla krizden çıkar mı yoksa IMF biçimi programlara gereksinim olur mu?
Doğru ve uzun devirli problemleri adresleyen bir iktisat siyaseti güçlü bir insan kaynağıyla yürütülürse, Türkiye’nin IMF’ye gereksinimi olacağını düşünmüyorum. Günümüz koşullarına uygun olan iktisat ve kalkınma programının 20 yıl öncesindekinden çok daha farklı. Global gelişmelerle uyumlu, Türkiye’nin bekleyen yapısal sorunlarını önceleyen, uzun nefesli bir programa muhtaçlık var. Tipik bir IMF istikrar programı Türkiye’nin mevcut problemlerini çözmekten uzak kalabilir.
– Bugün gerçek siyasetler uygulansa iktisadın düzlüğe çıkması ne kadar vakit alır?
Yatırım ikliminin düzgünleşmesini çabucak hissederiz. Enflasyondaki düşme ve vatandaşın alım gücündeki artış bir yıl içerisinde besbelli halde hissedilir. Endüstrinin dönüşümü, marifet uyumsuzluğunun giderilmesi, iklim değişikliğine uyumlu tarım siyasetinin tesirinin görülmesi 3-4 yıl vakit alabilir.
BAZ TESİRİNE BEL BAĞLADILAR
– Yılsonu büyüme, işsizlik, enflasyon, döviz kuru, faiz ile ilgili öngörüleriniz neler, bu alanlarda ne çeşit riskler var?
Öyle bir noktadayız ki makroekonomik göstergeler ile ilgili öngörüde bulunmak çok güç. Başta döviz kuru olmak üzere birçok finansal göstergede değerli ölçüde riskler var. Örneğin KKM, bu döviz kuru riskinin artarak ertelenmesine yol açıyor. Enflasyonla gayret ile ilgili hiçbir şey yapılmaması ve baz tesirine bel bağlanması, enflasyon beklentilerinin daha da artmasına yol açıyor. Ortada prestijli bir iktisat idaresinin olmayışı, akılla bilimle bağdaşmayan siyasetlerde ısrar edilmesi iktisattaki en büyük sorun. Bu sorun de kısa-orta-uzun devirde birçok riskin birebir anda artmasına yol açıyor.
Kimse yüzde 7 büyümeyi hissetmiyor. Temel sorun burada. Açıklanan büyüme datalarının inandırıcılığını bir kenara koysak bile içinden geçtiğimiz süreç büyümenin tabana yayılmadığı, iktidara yakın çevreler ve finansal rant kümeleri tarafından bölüşüldüğü bir süreç.