Urfa’da pek çok tarihi konut onarımla otel, restoran üzere işletmelere dönüştürülecek. Turizm kesimi durumdan mutluyken, Şehirciler Odası onarımların yordama uygunluğuyla ilgili kaygılı.
Duvar’dan Fatma Keber’in haberine nazaran; Göbeklitepe’nin UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girmesiyle tarihçilerin ve turistlerin gözlerini çevirdiği Urfa’nın tarihi konutları de turizme kazandırılmak isteniyor.
Kahramanmaraş zelzelesi sonrası kentteki tarihi konutlar ya yıkılmış ya da ziyan görmüştü. Bu nedenle Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından geçen yıl 150 milyon lira hibe ile 85 tarihi Urfa meskeni aslına uygun restore edilerek turizme kazandırıldı.
AKP Şanlıurfa Milletvekili Cevahir Asuman Yazmacı da geçtiğimiz aylarda 6 Şubat sarsıntılarından etkilenen 110 tescilli yapının onarımı için Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yaklaşık 150 milyon liralık hibe dayanağı sağlanacağını duyurmuştu.
“Projeler suradan geçiyor”
Önümüzdeki yıl yapılacak olan hibeden yararlanmak isteyenler için son müracaat tarihi 29 Ağustos 2024. Kelam konusu süreç, yapı sahipleri ve turizm dalı için olumlu bir gelişme olarak görülürken kent plancıları, yönteme uygun olmayan bir onarım sürecinden telaş ediyor.
Konuya ait ulaştığımız Vilayet Kültür ve Turizm Müdürlüğü yetkilisi onarımın, ‘Koruma Emeli İmar Planı’na uygun olarak projelendirildiğini belirterek, “Bu yapıların projelerle hazırlanan tescilli konutlar, butik otele çevrilebiliyor. Konsey kararıyla bir arada, onaylı konsey projesi ile süreç işliyor” dedi.
Yasal sürecin bahsettiği üzere gittiğini bildiren yetkili, “Kimse başına nazaran yapamaz, bunların hepsinin onaylı projesi olmak zorunda” diye konuştu. Yetkili, projenin zelzelede hasar gören tarihi yapıları kurtarmak üzere ortaya çıktığını da kelamlarına ekledi.
“Urfa’da alan idaresi gecikti”
Urfa Şehirciler Odası Başkanı Selim Acar ise sürece dair korkulu. Acar alan idaresine işaret ederek, “Urfa’da alan idaresi biraz geciktiği için bu noktada herkes yüzeysel hareket ediyor lakin alan idaresi olsaydı muhakkak adalarda muhakkak işlevler olurdu. Bu belirlenen işlevlerde hangi adada o işlerin yapılacağı tespit edilip ona nazaran bir yol haritası çizilmesi gerekirdi. Öbür fizibilite işlerimizde olduğu üzere özensiz hareket ediyoruz. Bu noktada işin teknik kısmında dönüşmesinde sakınca görmüyoruz” diye konuştu.
Acar, işlevsel olarak birtakım sakıncalar olduğunu şu tabirlerle aktardı: “Siz bir Alaçatı’yı gidip gezdiğinizde hepsinin butik otel olduğunu düşünün, beğenir misiniz? Sanmıyorum. Onun için bunun fonksiyonlandırılmasının düzgün bir biçimde yapılması gerekiyor. Eski tarihi Urfa’yı, Sur içindeki Urfa’yı bir biçimde yaşatabilirseniz bunu başarmış olursunuz. Herkesin her şeyi yapmasını hakikat bulmuyoruz.”
“Herkes başına nazaran yaparsa karmaşa olur”
“Usulde herkes başına koyduğu şeyi yapıyor fakat onu bütüncül bakışı açısına oturtulması gerekiyor” diyen Acar, genel yapıyı bozmamak ismine yapılabilecek onarıma dair şu teklifte bulundu: “Bir sefer alanın çok güzel yapılması gerekiyor. Örneğin bir ada kafe-restoran olur, bir ada ikramlık eşya olur; yöresel el sanatları adası olur. Başkası tekrar klâsik sanatların icra edildiği, Urfa’ya ilişkin geleneklerin sergilendiği yer olur. Ancak herkes kendi başına nazaran yapıyor, bu da bir karmaşıklığa neden olur.”
Belediye kontrolden geçirildiğini söyledi
Sürecin nasıl işlediğine dair ulaştığımız Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi yetkilisi ise şunları aktardı:
“Projelendirilip bize sunuyorlar. Biz de Müdafaa Kurulu’na gönderiyoruz. Koruma Kurulu onay verdikten sonra, bizim müsaademiz dahilinde projelerine başlıyorlar. Proje, suradan geçtikten sonra vatandaş istediği üzere ticarethaneye çevirebilir. Bunun aslına uygun bir biçimde yapılması değerlidir. Bizler bunları denetliyoruz. Daha sonra bunlar işletmeye açıldığı vakit ruhsat müracaatına bulunuluyor. Biz de mimari açıdan bir badire var mı, eksiklik var mı diye bakıyoruz; yoksa o işletmeye ruhsat veriyoruz.”
Yetkili, şimdiye kadar bu kapsamda kaç tane işletmeye ruhsat verildiğine dair tam sayı vermedi.
“Bu teşviklerden herkes faydalanamıyor”
Şanlıurfa Bölgesel Turist Rehberleri Odası (ŞURO) Genel Sekreteri Müslüm Çoban ise tarihi meskenlerin kurtarılması gerektiğini belirtirken, herkesin projelere başvuramadığından şikayetçi.
Çoban, “Her mesken sahibi bu hibe programına müracaatta bulunamıyor. Urfa’nın tarihini, kültürünü yansıtan eski Urfa konutlarından kimileri tarihi olmasına karşın tescilli değil” diye konuştu. Çoban, onarım sürecinde yalnızca proje bedelinin verildiğini söyleyerek ‘tescil sorununun’ çözülmesini istedi ve şu sözleri kullandı:
“Kültür Bakanlığı, Kalkınma Ajansı bu işe dahil edilebilir, gelip konutları tescilleyebilirler. Bu meskenlerin kurtarılması lazım.”
Çoban ayrıyeten sarsıntıda hasar alan bu konutların, hem Urfalılar hem turistler için tehlikeli olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi:
“Birçoğu hasarlı ve yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya, sokaktan geçenlerin can güvenliği risk altında. Bunların da acilen süratli bir biçimde olumsuz bir durum ortaya çıkmadan yıkılması yahut restore edilip lazım.”