Hamas, Tahran’da öldürülen siyasi lideri İsmail Haniye’nin yerine Yahya Sinvar’ı seçti.
İsrail, bugüne kadar örgütün Gazze sorumlusu olan Sinvar’ı 7 Ekim saldırısının mimarlarından biri olmakla suçluyor.
62 yaşındaki Sinvar, yaygın olarak Ebu İbrahim ismiyle tanınıyor.
Sinvar, 1962’de Gazze Şeridi’nin güneyindeki Han Yunus Mülteci Kampı’nda doğdu.
Anne ve babası Aşkelonluydu, lakin Filistinlilerin “Nakba” (Felaket) olarak isimlendirdiği olaydan sonra mülteci oldular.
Filistinliler, İsrail’in 1948’de kuruluşunun akabinde çıkan savaşta kitlesel olarak göçmüş ya da yerlerinden edilmişti.
Sinvar, Han Yunus Erkek Ortaokulu’nda eğitim gördü. Gazze İslam Üniversitesi’nden Arap lisanı alanında lisans derecesi ile mezun oldu.
ABD merkezli niyet kuruluşu Washington Yakın Doğu Siyaseti Enstitüsü’nden Ehud Yaari, Sinvar ile hapishanede dört kere röportaj yapan bir uzman.
Yaari, o devirde Han Yunus’un Müslüman Kardeşler’in “kalesi” olduğunu söylüyor. Kampın daha sonra Hamas için de emsal bir ehemmiyet kazandığını ekliyor.
Sinvar İsrail’de birinci kere 1982’de, 19 yaşındayken “İslami faaliyetler” nedeniyle gözaltına alındı.
1985’te yeniden gözaltına alınan Sinvar o periyotta, Hamas’ın kurucusu Pir Ahmed Yasin’in itimadını kazandı.
Tel Aviv’deki Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü’nden kıdemli araştırmacı Kobi Michael, ikilinin “çok lakin çok yakın” olduklarını söylüyor.
Michael’a nazaran bu yakın alaka Sinvar’a hareket içinde avantaj sağladı.
Sinvar, Hamas’ın iç güvenlik örgütü El-Mecid’i kurduğunda yalnızca 25 yaşındaydı.
El-Mecid, kelamda ahlâka karşıt kabahat işleyenleri ve İsrail ile işbirliği yaptığından şüphelenilen bireyleri yakalayıp öldürdüğü savlarıyla makûs bir üne kavuştu.
Ehud Yaari, Sinvar’ın, İsrail ile işbirliği yaptığından şüphelenilen çok sayıda kişinin “vahşice öldürülmesinden” sorumlu olduğunu tez ediyor. “Bu bireylerden kimilerini direkt Sinvar öldürdü. Sinvar bundan gurur duyuyordu. Bana ve diğerlerine bundan bahsediyordu,” diyor.
Ancak Kahire Üniversitesi İktisat ve Siyaset Bilimi Fakültesi’nden Mustafa Kemal El Eyyid, Hamas önderlerinin vahşetine ait kimi argümanların abartılı olduğu ikazında bulunuyor.
El Eyyid, İsrail’in örgütle ilgili savlarına kuşkuyla yaklaşılması gerektiğini söylüyor.
Sinvar 1988’de tutuklandı, İsrail tarafından 12 Filistinliyi öldürmekten hatalı bulundu ve dört sefer ömür uzunluğu mahpus cezasına çarptırıldı.
Cezaevi yılları
Sinvar, 1988’den 2011’e kadar yaklaşık 23 yılı İsrail hapishanelerinde geçirdi.
Sinvar mahpusta İsrail gazetelerini okuyarak İbranicesini geliştirdi, bu lisanı akıcı formda konuşmaya başladı.
Yaari de kendisinin Arapçayı akıcı biçimde konuşabilmesine rağmen, Sinvar’ın onunla daima İbranice konuşmayı tercih ettiğini söylüyor.
Cezaevinde, bir kısmını hücre cezası olarak geçirdiği bu periyodun Sinvar’ı daha da radikalleştirdiği tabir ediliyor.
Kendisini mahkumlar ortasında başkan olarak konumlandıran Sinvar’ın, onlar ismine cezaevi yetkilileriyle müzakerelerde bulunduğu ve mahkumlar ortasında disiplini sağladığı söyleniyor.
Kobi Michael, Sinvar’ın Gazze’ye döndüğünde çabucak başkan olarak kabul edildiğini, “aynı vakitte çok acımasız, agresif ve karizmatik” olduğunu söylüyor.
Bu büyük oranda, hayatının uzun yıllarını İsrail hapishanelerinde geçirmesi ve Hamas’ın kurucu üyesi olmasının taraftarlarının gözünde getirdiği “prestijden” kaynaklanıyordu.
Sinvar, 2013 yılında Hamas’ın Gazze Şeridi’ndeki Siyasi Ofisi’ne seçildi. 2017’de ofisin başına geçti.
Sinvar’a acımasızlığı ve şiddet konusundaki şöhreti nedeniyle “Han Yunus Kasabı” lakabı takıldı.
Sinvar’ın, “zimmetine para geçirmekle” ve “eşcinsellikle” suçlanan Hamas kumandanı Mahmud Ishtivi’nin 2015 yılında gözaltına alınmasından, azap görmesinden ve öldürülmesinden sorumlu olduğu tez ediliyor.
Sinvar, 2018 yılında milletlerarası medyaya verdiği bir brifingde, ABD’nin İsrail Büyükelçiliğini Tel Aviv’den Kudüs’e taşımasına yönelik protestoların bir modülü olarak binlerce Filistinlinin Gazze Şeridi’ni İsrail’den ayıran hudut çitini aşmasına takviye sinyali vermişti.
Öte yandan Sinvar’ın İsrail’le süreksiz ateşkesleri, rehine ve mahkum takasını, Filistin İdaresi ile uzlaşmayı desteklediği pragmatik devirleri de oldu.
Michael, Sinvar’ın birtakım muhalifler tarafından çok ölçülü olduğu gerekçesiyle eleştirildiğini söylüyor.